شهید مطهری از جمله متفکران وعالمان دینی بود که منادی اخلاق وروش ومنطق صحیح درارائه افکار وپیشبرد اهداف بود ودرمقابل دو گروه که یکی به نام تجدد وعلم وفلسفه ومکاتب جدید خصوصا مارکسیسم ودیالکتیک
ودیگری با عنوان مذهبی در صدد اثبات این مطلب بودند که برای هدف مقدس می توان از راه غیر مقدس وغیر اخلاقی رفت می ایستاد ،استاد شهید درکتاب سیری در سیره نبوی درباره اعتقاد به این که هدف وسیله را مباح وتوجیه می کند به تفصیل سخن گفته است
وآن را با استناد به سیره پیامبر واهل بیت مردود می داند و در ذیل عنوان (دو سخن باطل شایع میان متجددین و متقدمین) به نقد این تفکر می پردازد استاد اعتقاد مذکور را دارای بیشترین خطر وضربه بر حقیقت می داند و می گوید ( یک حرفى در میان متجددین ما پیدا شده و یک حرفى در میان بعضى از متقدمین ما، و هردوى اینها آنچنان به حقیقت ضربه زدهاند که خدا مىداند)
در تفصیل مطلب استاد می گوید (اما آنچه که در میان متجددین به اصطلاح طرح شده و خیلى هم رویش تکیه مىشود، از فرنگیها گرفته شده است و مصریها با این قاعده و به این تعبیر بیان مىکنند: «الْغایاتُ تُبَرِّرُ الْمَبادى» یعنى هدف وسیله را مباح مىکند؛
پس کوشش کن هدفت مقدس باشد، براى هدف مقدست از هر وسیله ولو نامقدس مىتوانى استفاده کنى. و آنچه که در میان بعضى از متقدمین ما (مراد استاد سنتی ها ،درمقابل متجدد ین است ) تا حدى معمول شده این است که حدیثى نقل مىکنند که اگر اهل بدعت را دیدید،
یعنى اگر افرادى را دیدید که در دین بدعت ایجاد مىکنند «فَباهِتوهُمْ» » عدهاى آمدهاند از این حدیث اینطور استفاده کردهاند که اگر اهل بدعت را دیدید، دیگر دروغ گفتن جایز است؛ هر نسبتى مىخواهید، به اینها بدهید، هر دروغى مىخواهید ببندید؛ یعنى براى کوباندن اهل بدعت که یک هدف مقدس است، از این وسیله نامقدس یعنى دروغ بستن استفاده کنید، )
استاد مطهری با اشاره به این که (آدمهاى حسابى هرگز چنین حرفى را نمىزنند. آدمهاى ناحسابى گاهى دنبال بهانهاند.) این موضوع وبهانه تراشی از راه دینی را مکر نفس می داند
وبا ذکر مثالی می گوید (مکائد نفس عجیب است! مکرهاى نفس امّاره عجیب است! انسان گاهى نفسش آنچنان مکر مىکند که خودش هم نمىفهمد. مثلًا شب ولادت پیغمبر است، مىخواهد جشن بگیرد، شب سرور است،
حالا که شب سرور است فسق و فجور بجا مىآورد و مىگوید شب سرور است، شب ولادت پیغمبر، مگر اشکال دارد؟! من به خاطر پیغمبر چنین کارى مىکنم!.) وسپس در تبیین معنای صحیح حدیث ابتدا به دو معنای بهت اشاره می کند
( «باهِتوهُمْ» از مادّه «بَهَتَ» است و این مادّه در دو مورد به کار برده مىشود: یکى در مورد مبهوت کردن، محکوم کردن و متحیّر ساختن (که در خود قرآن آمده است که حضرت ابراهیم با آن جبّار زمان خودش که مباحثه کرد، در نهایت امر «فَبُهِتَ الَّذى کَفَرَ» او در مقابل منطق ابراهیم درماند، مبهوت شد، محکوم شد، مفتضح شد)
و دیگر در مورد بهتان یعنى دروغ جعل کردن که مىدانیم در آیه «سُبحانَکَ هذا بُهْتانٌ عَظیمٌ» «، بهتان عظیم یعنى دروغ بزرگ. )
و سپس با استناد به سخن شیخ انصاری معنای صحیح حدیث را نه تهمت زدن بلکه مبهوت ساختن طرف با منطق واستدلال می داند
و می گوید (سخن شیخ انصارى تصریح مىکند که معناى اینکه اگر با اهل بدعت روبرو شدید «باهِتوهُمْ» یعنى با منطقى قوى با آنها روبرو شوید، مبهوتشان کنید آنچنانکه ابراهیم با جبّار زمان خودش نمرود مباحثه کرد
و مبهوتش نمود (فَبُهِتَ الَّذى کَفَرَ). بر اهل بدعت با منطق وارد بشوید تا مردم بفهمند اینها اهل بدعت هستند و دروغ مىگویند. با آنها مباحثه کنید و محکومشان نمایید.)* شهید مطهری مباح دانستن وسیله رابرای هدف را منطق معاویه وعمروعاص می داند
وبا ذکر نمونه های تاریخی سیره اهل بیت را کاملا در مقابل این منطق برمی شمرد ،دوستان علاقمند می توانند برای اطلاع بیشتر به کتاب سیری در سیره نبوی رجوع کنند
اما مشکل فرهنگی اخلاقی که درزمان استاد رایج بوده امروز نیز کم وبیش در بین هم مدعیان دینداری وهم غیرانها وجوددارد وخصوصا درعرصه سیاست اخلاق سوزی ها وتخریب ودروغ گویی های با همان بهانه هایی که استاد به آنها اشاره کرد مرسوم است
ودر جامعه ما این اعتقاد که زیر بنای خشونت فرهنگی واخلاقی است از جانب هردو دو طیف مدعیان علم وایمان دینی وهمچنین مدعیان عدالت تئوریزه و توصیه وتوسعه داده می شود
و نه تنها درمقابل کسانی که احتمال اهل بدعت بودنشان از نظر مدعیان درباره شان می رود بلکه درمقابل هر کسی که مخالف سلیقه وتفکر ایشان است توسل به هر روشی مباح می گردد
این جاست که خلا وجودی عزیزانی چون مطهری برای جامعه بیشتر احساس می شود تا با بیان و قلم خود در غبار افکنی و عوام فریبی و جهالت اندوزی و حق واخلاق سوزی مدعیان با برهان قاطع خود ،نور ساطعی بر جانهای جویای حقیقت بپاشند وبازار جو فروشان گندم نما را کاسد و راکد سازنند
*مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى ج16 ص 101