اولین آمربه معروف وناهی از منکر خداوند متعال است واولین امر ونهی الهی خطاب به حضرت آدم در بهشت صادرشد که فرمود (قلنا یا آدم اسکن انت وزوجک الجنه وکلا منها حیث شئتما ولاتقربا هذه الشجر فتکونا من الظالمین ،35/بقره )
(وگفتیم ای آدم تو وهمسرت دراین بهشت سکونت گیرید وازهرجای آن که خواستید فراوان وگوارا بخورید وبه این درخت نزدیک نشوید( که اگر نزدیک شوید) از ستمکاران خواهید شد)
وامربه معروف مومنان نیز باید درپرتو امر الهی رخ دهد وشعبه نازله ای از همان امر الهی باشد لذا شیوه وروش هم متناسب و برگرفته از از امر ونهی الهی باید باشد در این آیه نکات وظرافت هایی مربوط به امربه معروف ونهی از منکر دیده می شود که توجه به آنها برای الگوگیری در امر به معروف دارای اهمیت است .
1-امر به معروف مقدم بر نهی از منکر است، ابتدا امربه سکونت در بهشت است وبهره گیری از آن وبعد نهی از نزدیک شدن به درخت ممنوعه ،واین می رساند که فراهم کردن عمل به معروف مقدم بر نهی است واین موضوع خصوصا در امرونهی حکومتی که شعبه ای از امربه معروف است اهمیت بیشتری می یابد ووظیفه اولی حکومت فراهم کردن زمینه عمل به معروف است
2- اطاعت امر الهی همراه حضور دربهشت است وارتکاب نهی الهی وارد شدن در ظلم وخروج از بهشت را به دنبال دارد که در بهشت ظالمان جایی ندارند واین می رساند که امربه معروف وپایبندی به آن در واقع دعوت دائمی به بهشت است
وگرچه در دنیا ما از حضور جسمانی در بهشت محروم هستیم اما با عمل به معروف وامر به معروف حیات باطنی خود ودیگران را بهشتی می سازیم وامربه معروف درواقع بهشتی زمینی را برای مومنان فراهم می آورد .
،همان که حضرت امیر در وصف مومنان حقیقی فرمود (وَ صَحِبُوا الدُّنْیَا بِأَبْدَانٍ أَرْوَاحُهَا مُعَلَّقَةٌ بِالْمَحَلِّ الْأَعْلَى، در دنیا با بدنهایى زندگى مىکنند، که ارواحشان به جهان بالا پیوند خورده است.) ،نهج البلاغه حکمت 497
3-از آیه بر می آید که ریشه معروف و منکر هردو از جنس( اکل وخوردن )است والبته خوردن دارای مراتب است از خوردن جسمی وبا دهان گرفته تا خوراک ذهنی وقلبی وروحی که با چشم وگوش وقلب تحصیل می شود.
ومنشاخیرات وشرور در همین خوردن است لذا در روایات (کسب روزی حلال نه جزء از ده جزء عبادت شناخته شده است )کسب حلال مقدمه خوراک حلال است وخوردنی حلال ریشه همه معروف هاست.
چراکه جسم وجان از همین خوراک نیرو می گیرد وساخته می شود وهمه اعمال به وسیله آن انجام می شود که اگر خیر باشد همه اعمال خیر وبرکت خواهد داشت لذا آمران به معروف وخصوصا حاکمان جامعه دینی که متصدی اصلی امربه معروف هستند .
بیشترین تلاش را باید برای فراهم کردن رزق حلال فراهم کنند که این مساله ممکن نیست مگر با پیش بردن جامعه به سمت تولید واز بین بردن زمیینه های پدید آمدن شغلهای کاذب وحرام ،واصلاح نظام بانکی و حاکم ساختن شایسته سالاری و دوری از انحصار گرایی ورانت بازی
4-ازنهی در آیه که با (لاتقربا) بیان شده این نکته برداشت می شود که در منکرات حتی از نزدیک شدن به گناه ومنکر باید پرهیز کرد واین که خیال کنیم می توان در فضای گناه قرار گرفت وگناه نکرد بیشتر وسوسه شیطانی برای ارتکاب گناه است در واقع انسان در برابر وسوسه ها ضعیف است.
وبهترین راه نزدیک نشدن ودوری از فضای گناه است چراکه در فضا قرار گرفتن همان وانجام گناه همان است لذا در آیه شریفه نفرمود از این درخت نخورید بلکه فرمود نزدیکش نشوید واین که برخی می گویند هنر آن است که در فضای گناه باشیم وگناه نکنیم سخن سستی است.
وبا منطق قران نمی سازد وبنای اولی در تعالیم قرآن این است که خودرا وارد فضاها وزمینه های ارتکاب گناه نکنیم و واقع بینی نسبت به نفس وضعف خود چنین احتیاطی را می طلبد ودراین حوزه هم ناهیان از منکر خصوصا حاکمان باید زمینه های ارتکاب گناه را از بین ببرند واز به وجود آمدن فضاهایی که مردم درآنها به گناه نزدیک هستند جلوگیری کنند .