امام خاشع وخاضع
امام علی بن الحسین علیهما السلام که به خاطر کثرت عبادت به سجاد ملقب گشته است با آن که نواده پیامبر وفرزند حسین عزیز است اما خود را پیشگاه الهی بند ه ای ناتوان وقاصر می بیند که حق بندگی را ادا نکرد ه است گریه ها وندبه ها وعبادات آن بزرگوار نشان از دل بیقرار او در برابر خداوند عظیم است حسن بن محبوب، از یونس بن ابى فاخته روایت کرده که گفت: امام سجّاد را دیدم که وقتى به گورستان رسید، گریه سختى نمود و فرمود! آه چرا عمر خود را در غیر طاعت خدا تباه کردم و چنانچه سزاوار بود، او را عبادت نکردم، تا هم از عذاب او نجات یابم و هم به درجات عالیه برسم.*این روایت وامثال آن بیدار باشی برای دل خفته وبی خیال امثال من است که با اعمالی ناچیز قانع گشته ایم واسیر اوهام وخیالات هستیم شیعه حقیقی امامش کسی است که بعد از آن همه عبادت وداشتن بهترین نسب ونسبت در عالم همچنان بر خود می لرزد که مبادا در قیامت کارش سخت شود در نگاه امام در همین دنیا با عمل باید آخرت را تحصیل کرد وسرمایه حقیقی عمر ما وزمان وفرصت واختیار ماست وعقل وفقه وفهم زمینه ساز عمل خیر است که فرمود: خرد راهنماى خیر و هوس، مرکب گناهان و فقه (و علم دین) ظرف عمل و دنیا بازار آخرت و مردم تاجرند، و شب و روز سرمایه و سود، کسب بهشت و زیانش آتش است، سوگند به خدا این همان تجارتى است که هیچ گاه تاجرش زیان نمىبیند و سرمایهاش از بین نمىرود.
امام کرامت وبزرگواری
عجایب شخصیت امام سجاد علیه السلام به این جا خلاصه نمی شود ایشان همان قدر که در برابر خداوند خاضع وخاشع است نسبت به بندگان او نیز رئوف وعطوف ودلسوز وکریم است نمونه ای از نگاه عمیق وبزرگوارانه امام به انسان را در روایت ذیل می توان دید شخصى به امام سجّاد علیه السّلام عرض کرد: فلانى در باره شما چنین و چنان گفت؟ فرمود: سوگند به خدا حقّ برادر خود را حفظ نکردى، زیرا او تو را امین دانسته، (و رازى با تو گفته) ولى تو به او خیانت کردى و حرمت مرا هم نگاه نداشتى، زیرا چیزى را به من گفتى که نیازى به شنیدنش نداشتم، مگر نشنیدهاى که سخنچینها سگهاى دوزخاند؟**
امام کامل ومعلم جامع
در صحیفه سجادیه امام که تعلیم نامه زندگی به زبان دعاست نگاه جامع وملکوتی امام جاری است که به همه چیز وهمه کس توجه دارد از رابطه انسان با خدا ودرد ل گفتن با او واستعانت از او تا توجه به آیات ارضی وسمایی تا یاد آوری حقوق انسان ها وخویشان واز فرد وخانواده تا شهر وجامعه ،به گونه ای که حتی از یاد مرزبانان غافل نیست امام در نجواهایش می آموزد که در ساحت وجودی مومن حقیقی همه حضور دارند ومومن در اندیشه همه است وهم خود را دربرابر خدا مسئول می داند وهم در برابر خلق خدا دارای وظیفه ومسئولیت ،مومن دوستدار ودعاگو وخیر خواه وکمک کار همه است در این جا دونمونه از دعاهای در س آموز امام در رابطه با پدر ومادر وهمسایگان را تبرکا می آوریم
دعا برای پدر ومادر
بار خدایا، یاد ایشان را در پى نمازها و در وقتى از اوقات شب و در هر ساعتى از ساعات روزم از یاد مبر-،بار خدایا بر محمّد و آل او درود فرست، و مرا بوسیله دعاى براى ایشان و ایشان را بسبب مهربانیشان بمن بیامرز آمرزش پا برجا، و بشفاعت و میانجیگرى من براى ایشان از آنها راضى و خوشنود شو (آنها را مشمول رحمتت گردان) خوشنودى یکسره (نه آمرزش و خوشنودى با شرط و صفت و وقت) و آنها را با گرامى داشتن بجاهاى آسایش (در بهشت) برسان-بار خدایا اگر آمرزشت بآنان پیشى گرفته پس آنها را شفیع من گردان، و اگر آمرزشت بمن پیشى گرفته پس مرا شفیع آنها ساز تا بمهربانى تو در سراى گرامى و جاى آمرزش و رحمتت گرد آئیم، زیرا تو داراى فضل بزرگ و نعمت دیرینى، و مهربانترین مهربانانى.-]***
دعا برای همسایگان
بار خدایا بر محمّد و آل او درود فرست، و مرا ببهترین یارى نمودن در باره همسایگان و دوستانم که بحقّ ما شناسا هستند (امامت ما را باور داشته حقوق ما را رعایت مینمایند) و با دشمنان ما مخالفت میکنند همراهى فرما- و آنان را توفیق ده براى بر پا داشتن طریقه و روش (نگاهدارى احکام) و فرا گرفتن اخلاق نیک خود (که بندگان را بآن امر فرمودهاى) در سود رساندن بناتوانانشان، و جلوگیرى از فقر و نیازمندیشان، و رفتن نزد بیمارشان، و راهنمائى نمودن راه جویشان، و اندرز دادن مشورت کنندهشان، و دیدار از سفر آمدهشان، و پنهان کردن رازهاشان، و پوشاندن عیبهاشان، و یارى کردن ستمدیدهشان، و خوب کمک کردنشان در ابزار خانه (دیگ، تبر، نردبان و مانند آنها) و سود رساندنشان ببخشش فراوان، و دادن آنچه ایشان را واجب و لازم است پیش از درخواست ]****
*ارشاد القلوب-ترجمه سلگى ص : 148
**ارشاد القلوب-ترجمه سلگى ج1 ص : 307
*** صحیفة السجادیة-ترجمه و شرح فیض الاسلام، ص: 167
****صحیفة السجادیة-ترجمه و شرح فیض الاسلام ص :177 دعاى بیست و ششم