درباره شعار مهمی که دکتر روحانی تحت عنوان اعتدال در انتخابات مطرح کردند وبا آن به  پیروزی رسیدند به دو نکته ای  کلیدی می پردازیم 

نکته اول روشن کردن مصداق اصلی اعتدال ومراد بالذات از اعتدال است ، اعتدال مثل خیلی از ارزشهای دیگر زمانی معنای خودرا روشنتر بیان می کند که متعلق آن روشن باشد

وبدانیم اعتدالی  که درلغت به معنای میانه وحدوسط است درسیاست فعلی میانه روی در چه چیز را قصد کرده است ؟ ومهم ترین دسته بندی دراین زمینه بازگشت به دو عنوان هدف و روش دارد

یعنی اعتدال در هدف مراد است ؟ یا اعتدال در روش؟ ومراد از اعتدال در هدف یعنی گزینش اهداف متوسط ومیانه است واعتدال در روش انتخاب راه میانه و به دور از افراط وتفریط  در رسیدن به اهداف است

 حال باید دید که اعتدالی که امروز شعار دولت است  از کدام نوع اعتدال است ؟ از آنجا که ریس جمهور  از طرفی  در کنار سخن از اعتدال از آرمان ها واهداف بلند  انقلاب گفته ودفاع کرده واز سوی دیگر همواره اعتدال را درکنار اخلاق  مطرح کرده است  

و اخلاق هم نوعی عدالت ورزی در روش است  به  نظر می رسد مراد از اعتدال همان اعتدال در روش باشد

نکته دوم رابطه این نوع از اعتدال با انقلابی بودن است  حال باید دید چه نسبتی بین اعتدال در روش و انقلابی بودن وجود دارد ؟آیا این ها باهم قابل جمع هستند یانه ؟ درپاسخ باید گفت که این نوع اعتدال نه تنها منافاتی با آرمان گرایی وانقلابی گری ندارد بلکه به نوعی تضمین کننده وحافظ آرمان وانقلاب است

 چراکه اعتدال با بیانی که گذشت به این معنا است که با داشتن اهداف متعالی وآرمانهای بزرگ انقلابی در انتخاب روش اجرا بر عقل زمان شناس باید متکی بود یعنی اهداف را انقلاب وآرمانهایش معین می کند وروش  رسیدن به اهداف را عقل اعتدال شناس مشخص می سازد

ودرواقع آنچه با انقلابی گری وآرمان گرایی  منافات دارد اعتدال گرایی در هدف وخرسند وخوشنود وقانع شدن به اهداف متوسط است اما اعتدال گرایی  در روش عین دغدغه حفظ ودوام آرمان را داشتن است

 وتفاوت مهم انقلابی اعتدال گرا با انقلابی تندرو در همین است که انقلابی اعتدالی علاوه بر حال  به فکر دوام وماندگاری انقلاب در آینده است 

  و  یک اعتدال گرای  انقلابی آرمان  واهداف خودرا ازانقلاب می گیرد امادر اجرا وپیاده کردن آنها معتدلانه عمل می کند

 ومنبع مهمی که روش اعتدالی را به ما می آموزد عقل مومنانه است  درواقع مادونوع انقلابی داریم همان طور که دونوع دیندار داریم انقلابی که اهداف را از انقلاب می گیرد وروش ها رابا عقل مومنانه کشف می کند

وانقلابی که بیش از روش در فکر هدف است وچندان اهمیت به روش نمی دهد وهدف را از انقلاب می گیرد وبا نگاه ظاهری وبدون تامل جدی و  عقلی می خواهد اهداف را پیاده کند

 وچون از عقلانیت غفلت می کند آرمانش را قربانی ندانم کاری خود می کند وبا تصلب وعدم انعطاف وظاهر گرایی حیات ممتد را از آرمانش می گیرد  

چراکه  انقلابی گری وآرمانی بودن بدون نظر ونگاه جدی به روش های عقلانی انقلاب را دچار قشریت وظاهر گرایی وبن بست وگاه  اسیر در دام دشمن می کند

 اما انقلابی بودن همراه عقلانیت والتزام به روش درست ومعتدل انقلاب را به عمق می برد ودوام ورشد آن را فراهم می سازد واین نکته علاوه بر برهان عقلی داری تجربه تاریخی وزنده است که در حوزه دین وهم انقلاب ها رخ داده است

تفاوت مهم روش ائمه در تفسیر واجرای دین التزام به عقلانیت در گزینش روش است لذا می بینیم که ائمه اطهار با آنکه نور واحد بودند ویک آرمان وهدف را تعقیب می کردند

 اما با توجه به شرایط زمان ونظر عقل  روشهای متفاوت در ارائه دین وبرخورد با دشمن بر می گزیدند ودارای انعطاف در روش بودند

 درحالی که امام حسین علیه السلام با دشمن می جنگد وشهید می شود امام حسن  علیه السلام صلح می کند در حالی که در مواقعی سخن از جنگ وجهاد است در مواقع دیگر سخن از تقیه است دکتر شریعتی سخن زیبایی به این مضمون درباره تقیه دارد که می گوید تقیه راز ماندگاری وحفظ ودوام تشیع است

یعنی اگر ائمه در برهه هایی تقیه را توصیه نمی کردند وتغییر تاکتیک نمی دادند تشیع با اندک پیرو در ان زمان به راحتی مغلوب قدرتمندان می شد وتاریخش به سرعت تمام می شد

 اما هوشمندی ائمه در زمانهایی با ارائه ابزاری چون تقیه اساس تشیع را حفظ وآن را به نسل های بعد منتقل کرد

امروز هم درحالی که ما بعداز نزدیک به چهار دهه که از انقلاب می گذرد کشور ونظام وسیاست ما با تدبیر یاران اصیل امام وانقلاب چهره ای با ثبات ومردم سالار از خود در منطقه به  نمایش گذاشته است انقلاب های منطقه در کمتر از دوسال دچار بحران واضمحلال شده اند

 واین بازگشت به همان نکته کلیدی  توجه به روش عقلانی وتغییر وتنظیم روش متناسب با زمان وتوجه به اجتهاد در سیاست ورزی دارد که دربطن انقلاب وروش امام نهفته است

 وگرچه گاه از ناحیه برخی نااشنایان به خط امام ویا مغرضان دچار خطر فراموشی شده ولطماتی به کشور زده که وضعیت چند سال گذشته نمونه بارز آن است

 اما اساس جهت گیری نظام که توجه به عقلانیت را در درون خود دارد باعث زنده بودن و پویایی ورشد انقلاب اسلامی گشته است وشعار اعتدال امروز دکتر روحانی احیای مجدد همان عقلانیت مومنانه وتوجه به مقتضیات زمان ومکان در  اتخاذ تاکتیک ها وروش های مختلف در اجرای اهداف آرمانی  انقلاب اسلامی است .