آیت الله بهشتی فقیه و متفکّری  نواندیش وسیاست ورزی طراّح و استراتژیست  و  حقوق دانی برجسته بود بهشتی از نسل روحانیّونی بود که علم ودیانت واندیشه وسیاست را به درستی وبه عمق پیوند داده بودند فردی که هم با اسلام مجتهدانه آشنا بود وهم فلسفه های معاصر  را دقیق می شناخت وهم بر زبان روز در ظاهر وباطن مسلطّ بود 

 بهشتی در اخلاق نیز خلقی بهشتی داشت وذرّه ای ریا و دورویی را در خود بر نمی تابید در خاطره یکی از همراهان بهشتی خواندم که بهشتی طبق اجتهاد ونظر خود گفتن شهادتین برای ولایت امام علی در اذان را لازم نمی دانست روزی به او گفتیم این کار شما در اذان مایه کم شدن ارادت برخی می شود بهتر است در اذان این فراز را بیاورید اما ایشان نپذیرفت واین کار  را نوعی ریا می شمرد  بعد دیگر خلق بهشتی بهشتی سعه صدر وتحمل بالا ورعایت ادب واخلاق در مواجهه با مخالفان و معاندان سرسخت وبی اخلاق بود شاید در تاریخ معاصر کمتر شخصی به اندازه بهشتی آماج تهمت ها وبداخلاقی های مخالفان قرار گرفته باشد

بی اخلاقی سیاسی  درکشور ما توسط حزب توده بنیانگذاری شد واولیّن قربانی آن دکتر مصدق بود بعدها این رویه غیر انسانی توسط مجاهدین خلق بقایای فکری وسیاسی حزب توده علیه دکتر بهشتی با محوریت بنی صدر به کار رفت واما بهشتی در برابر آماج اتهامات وبد اخلاقی ها صبور وشکیبا ومقیّد به ادب بود همسر دکتر بهشتی می گوید درآن زمان کسی جرات نداشت حتی غیبت مثل بنی صدر را در خانه انجام دهد البته این بد اخلاقی ها در دهه اخیر متوجه یار وهمرز بهشتی هاشمی شد که مدّت وحدّت وشدّت آن حتی از وضعیت دکتر بهشتی فراتر رفت 

خصوصیت دیگر بهشتی آزاد اندیشی فکری ایشان ومجال دادن به افکار مختلف  بود در دوره ای که هجمه ها علیه دکتر شریعتی فراوان بود از معدود روحانیونی که با صلابت از دکتر شریعتی دفاع کرد و طبق گواهی پدر شریعتی اصلاح ودست بردن در کتب شریعتی بعد از فوت ایشان را ناصحیح دانست  شهید بهشتی بود دکتر بهشتی در این جریان حتی با برخی از دوستان آن دوره  خود مثل آقای مصباح  یزدی درگیر شد وروش اورا در مقابله با شریعتی مورد نقد ونفی  جدی وتوبیخ  قرار داد

بهشتی فردی مدبّر ودور اندیش  بود او قبل از دهه چهل به فکر کادر سازی برای زمان استقرار نظام اسلامی و جزو پیش تازان کار تشکیلاتی بود ودبیرستان دین و دانش ومدرسه حقانی را درقم به این نیّت بنا نهاد که بعدها بسیاری از یاران انقلاب در این دو کانون مهم علمی وفرهنگی تربیت شدند  کتاب ?فلسفه دین? آن شهید بعد از گذشت چندین دهه همچنان جزو بهترین متون در ارائه معارف اسلامی به جوانان است  بهشتی به زبان های انگلیسی وآلمانی نیز مسلّط بود از این رو بی حجاب و بی واسطه زبانی فرهنگ مغرب زمین را می فهمید ولذا فهمی دقیق  از غرب داشت وبه  خاطر خصوصیات بر جسته چندگانه آن شهید بود که امام خمینی درباره ایشان تعبیر ملّت را به کار بردند

 امّا متاسفانه در سالهای اخیر  درمیان جامعه نخبگان و مسئولان این  ویژگی ها کمرنگ شده است وبخش مهمّی از نقص واشکالات بازگشت به این موضوع دارد انقلاب اسلامی در پرتو همراهی وتعامل وهمفکری  نخبگان اندیشه چون بهشتی ومطهری وشریعتی وطالقانی و خامنه ای و مفتّح وبازرگان ومنتظری وهاشمی با رهبر ومعمار انقلاب امام خمینی به پیروزی رسید وتداوم ونشاط انقلاب نیز به این جنس همراهی ها نیازمند است ودر  زدن وحذف امثال این بزرگان با هر نیّتی  وهر شکلی جامعه وانقلاب  زیان ها  خواهد دید وتا به امروز نیز از این ناحیه کم ضربه نخورده است لذاباید درشناخت وقدرشناسی وایجاد زمینه حضور وتاثیر گذاری افراد وافکاری از جنس اندیشه وعمل آن بزرگان امروز نیز کوشید وراه را بر نخبه سوزان وتفرقه افکنان وانحصار گرایان وفرصت طلبان  ومتحجّران بست