1- امام صادق علیه السّلام در دوره زندگی می کنند که به دلائل مختلف سیاسی واجتماعی وفرهنگی جامعه درگیر تحولات مختلف علمی وفرهنگی وسیاسی است اول این که نسل های جدیدی پدید آمده اند که در فقدان  پیامبر (ص)به دنبال فهم دین هستند  وبه نحو طبیعی دنبال جایگزینی برای فقدان پیامبر در فهم دین هستند ودوّم ورود فرهنگ هاوتفکرات جدید است که خواه وناخواه در فهم وت قرائت های جدید از دین تاثیر گذار گشته است وسوم بعد از چند دوره حاکمیت اموی ومروانی وعباسی با انگیزه های سیاسی قرائت های مختلف وگاه متضّاد وانحرافی از دین پدید آمده است و چهارم وضعیت ناهماهنگ و اختلاف آلودشیعیان است فرضا  زیدیه ها با طرح لزوم قیام امام فرقه سازی نموده اند 

2- در وضعیّت مذکور  امام صادق (ع) مقابل چند نوع انحراف می ایستد وروشنگری می  کند نخست  دربرابر  گروهی از مدّعیان فقه  که با اسنتباط های من در آوردی در اصول وفروع ومقدّم کردن اجتهاد بر امامت انحرافات فکری وعلمی را دامن می زنند 

و دوّم دربرابر  فرقه صوفیّه  که با برداشت انحرافی از زهد دینی به ترویج عاطل وباطل بودن وتنبلی وبیکاری می پردازند وسوّم  در برابر  متکلّمان متاثر از جریانات سیاسی وحاکمان مستبد که در ترویج جبر گرایی وتقدیر گرایی و در مواردی با  نفی خدا در توجیه ظلم ظالمان  وجبّاران می کوشند  چهارم  در برابر افراطیّون شیعه که لازمه ذاتی امامت را  قیام ومبارزه مسلحانه می دانستند وبر امام زمان خود انواع فشارها را وارد می سازنند  وبالاخره امام  با فشار واذیت وآزار دستگاه حاکم  به نوعی باید مقابله کند وسیاست سالوسی و  مستبدانه آنها را خنثی سازد 

3-  امام در این وضعیّت بغرنج و پیچیده وذوابعاد  چند کار اساسی  انجام می دهند  نخست تربیت مجتهدان متّکی بر علم امامت و تبیبن روش اجتهاد صحیح که متاخّر ومتاثّر از عنصر امامت است  دوّم ارائه روش اعتدالی زندگی اسلامی ومقابله عملی با زهد ریایی ومفسده خیز صوفیانه  وسوم تبیین کلام وعقیده صحیح اسلامی ونقد جبر گرایی وامثال آن وچهارم تسلیم نشدن در برابر فشارهای افراطیّون زیدی مسلک وپیش گرفتن روش مدارا وتقیّه در شرایط حاکم وپنجم در کنار عدم مقابله مستقیم ومبارزه مسلحانه با حاکمیت جبّار به  مقابله فرهنگی با عقیم ساختن مایه ها وپایه های تفکرات مستبدانه وظالمانه می پردازند 

4- باتوجه به سیر اجمالی در وضعیت سیاسی وفرهنگی زمان امام و روش های مقابله ایشان به دشواری وپیچیدگی وذو بطون بودن تلاش های امام می توان پی برد ورهروان صادق امام علم ومعرفت وصداقت وبصیرت  باید این مسائل را درفهم دقایق رفتار وگفتار آن حضرت مورد لحاظ قرار دهند وبدانند که اصول واُمّهات  فضای صدور روایات و کلمات آن بزرگوار چه بوده است ؟وبدون لحاظ این فضاها نمی توان به فهم دقیقی از مکتب صادق آل محمد وعالم آل علی رسید