در نسبت دین واخلاق ،دین وهنر ،دین وعلم فراوان سخن رفته است اما در نسبت دین وادب کمتر شنیده وخوانده ایم وشاید یک دلیل آن این است که اخلاق وادب  را غالبا یکی می گیریم وگمان می بریم اخلاق همان ادب است ووقتی ازنسبت ودین اخلاق گفتیم یعنی از نسبت دین وادب گفته ایم درحالی که چنین نیست ادب غیر از اخلاق وبه نوعی مهم تر از اخلاق وایضا دین است 

برای فهم نسبت دین وادب ابتدا باید این دو مفهوم را قدری بازشناسی کنیم وبعد به رابطه آنها باهم بپردازیم  باتوجه به کاربرد های تاریخی دین  و کاربرد آن درکتب مقدس از جمله قرآن می توان دین را به پرستش معنا کرد در قرآن  دین وپرستش درکنارهم ومعادل به کار رفته است ازجمله درسوره کافرون وقتی  می فرماید: دین شما برای شما ودین من برای من ،درکنار آن می فرماید: من نمی پرستم آنچه شما می پرستید، پس دین وپرستش به نوعی معادل هم هستند

اما ادب یعنی رعایت جایگاه هاودهخدا ادب را به پاس وحرمت معنا کرده است  واین که به زباندان نیز ادیب می گویند چون جایگاه کلمات را به درستی می داند واماسئوال اصلی یعنی این که  نسبت دین وادب درچیست ؟

وقتی دین شد پرستش وتوجه کردیم که گوهر پرستش رعایت  جایگاه وحرمت مافوق انسان وجهان یعنی خدا است لذا دین وادب نیز به هم می رسند ودین خود نوعی از ادب می شود  لذا می توان گفت ادب مفهومی وسیع است که دین را نیز پوشش می دهد 

اساسا عبادت خدا یعنی ادب ورزی در مقابل خداوند اشکال عباداتی مثل نماز نیز موید این معناست لذا دین دار عابد اهل ادبی است که ادب ورزی ها یش بر محور  ادب نسبت به خداوند است وانسان هرچه عابد تر به معنای واقعی باشد با ادب تر خواهد بود  

دین در فضا وزمین ادب بارور می شود که از جنس وثمره آن است اما لازمه مهم این نسبت آن است که رشد دین وابسته به رشد ادب است ونادیده گرفتن ادب در دین داری بریدن دین از اصل واساس آن است  لذا در روایت فرمود : هرکس حیا ندارد دین ندارد وحیا پایه ومایه ادب است وجامعه ای که  داعیه دین دارد باید قبل از هرچیز ادب ورز باشد ودین بی ادب مثل درخت بی ثمر است

نبود یا کمبود ادب درجامعه وپاس نداشتن حرمت ها وحریم ها  نیز دلیل ونشانه افول دین درآن جامعه است امری که کم وبیش در جامعه ما خصوصا بین مدعیان مشهود است انشاء الله در نوشته ای دیگر به نسبت اخلاق وادب می پردازیم