توصیف جامعه جاهلی  قبل از بعثت پیامبر اکرم (ص) از زبان امیر مومنان علی (ع)

 النّاسُ فِى فِتَنٍ انْجَذَمَ فِیها حَبْلُ الدّینِ وَ تَزَعْزَعَتْ سَوارِى الْیَقینِ، وَ اخْتَلَفَ النَّجْرُ وَ تَشَتَّتَ الْاءَمْرُ، وَ ضاقَ الْمَخْرَجُ وَ عَمِىَ الْمَصْدَرُ فَالْهُدى خامِلٌ،

وَ الْعَمى شامِلٌ. عُصِىَ الرَّحْمنُ، وَ نُصِرَ الشَّیْطانُ، وَ خُذِلَ الْإ یمانُ، فَانْهارَتْ دَعائِمُهُ، وَ تَنَکَّرَتْ مَعالِمُهُ، وَ دَرَسَتْ سُبُلُهُ، وَ عَفَتْ شُرُکُهُ.

اءَطاعُوا الشَّیْطانَ فسَلکَُوا مَسالِکَهُ، وَوَرَدُوا مَناهِلَهُ، بِهِمْ سارَتْ اءَعْلامُهُ، وَ قامَ لِواؤُهُ فِى فِتَنٍ داسَتْهُمْ بِاءَخْفافِها، وَ وَطِئَتْهُمْ بِاءَظْلافِها وَ قامَتْ

عَلى سَنابِکِها، فَهُمْ فِیها تائِهُونَ حائِرونَ جاهِلُونَ مَفْتُونُونَ فِى خَیْرِ دارٍ وَ شَرِّ جِیرانٍ، نَوْمُهُمْ سُهُودٌ، وَ کُحْلُهُمْ دُمُوعٌ، بِاءَرْضٍ عالِمُها مُلْجَمٌ وَ جاهِلُها

مُکْرَمٌ.

مردمان در فتنه هایى گرفتار بودند، که در آن رشته دین گسسته بود و پایه یقین شکست برداشته و مى لرزید. هرکس به چیزى که خود اصل

مى پنداشت چنگ زده بود. کارها پراکنده و درهم ، راه بیرون شدن از آن فتنه ها باریک ، طریق هدایت مسدود و کورى و بى خبرى آنسان شایع

و همه گیر که هدایت را آوازه اى نبود. خدا را گناه مى کردند و شیطان را یار و یاور بودند. ایمان خوار و ذلیل بود، ستونهایش از هم گسیخته و

نشانه هایش دگرگون و راههایش ویران و جاده هایش محو و ناپدید.

همگان در راه شیطان گام مى زدند و از آبشخور او مى نوشیدند. به یارى این قوم بود که شیطان پرچم پیروزى برافراشت و فتنه ها برانگیخت و

آنان را در زیر پاهاى خود فرو کوفت و پى سپر سمهاى خود نمود. آنان ، در آن حال ، حیرت زده و نادان و فریب خورده بودند و بهترین خانه ها(2)

را بدترین همسایه . شبها خواب به چشمانشان نمى رفت و سرمه دیدگانشان سرشک خونین بود. آنجا سرزمینى بود که بر دانایش چون

ستوران لگام مى زدند و نادانش را بر اورنگ عزت مى نشاندند  

خطبه 2نهج البلاغه

حضرت خدیجه ،یک زن ، فردی ثروتمند ،و کسی است  که در جامعه  جاهلی زندگی می کند که گرفتار جهالت است ،اگر هریک ازاین شرایط سه گانه رادر نظربگیریم می بینم هرکدام به تنهایی  می تواند باعث لغزش یا عدم رشد یک انسان شود .  خدیجه یک زن است وتصور کلی در طول تاریخ چنین بوده که زن شخصیتی است که بیشتر دنبال متاع و زینت دنیوی است ورسیدن به کمالات انسانی از عهده او خارج است ولی خدیجه زنی بود که نه تنها برخلاف این عقیده عمل میکند  وبه دنبال دنیا وظواهر وتجملات نیست بلکه همه  دنیای خودرا به پای عشق مقدس و عقیده وایمان خود می ریزد ،یک تعبیری است که مورخان درباره خدیجه آورده اند  این که او معروف به عقیله وزن با فراست و عقل است و این عقل هم عقل ظاهری بوده و هم باطنی ،در روایت آمده است که عاقل کسی است که آخرت را بر دنیا ترجیح می دهد و خدیجه نمونه بارز همین عا قل بودن است که دنیایش را فدای آخرت می کند ،و چنان عمل می کند که ائمه بعدها ازجمله  افتخارات خود را جده بزرگوار خود می دانند از جمله امام حسن (ع) در مجلس معاویه وقتی می خواست فضائل خود را برشمرد به خدیجه سلام الله علیها اشاره می کند

                  ومی فرماید  (.....مادر من فاطمه (س)ومادر توهند ،جده من خدیجه و جده تو قتیله است )  (1)

 ویژگی دوم حضرت خدیجه ثروتمند بودن اوست اویک زن تاجر و بازرگان است دارای کاروان های تجاری ،ومی دانیم که  ثروت برای غالب مردم فساد و غفلت ودنیا زد گی می آورد  ولی بازمی بینیم  خدیجه نه تنها ثروتش اورا به غفلت نمی کشد بلکه ثروت او باعث رشد و کمال شخصیت و رشدو بقای اسلام  ومسلمانان میشود درزمانی که پیامبر باانواع فشارای اقتصادی مواجه است وهمه  اورا تحریم اقتصادی کرده اند حتی از مکه بیرون شده وبایاران اندک در شعب ابی طالب  زندگی می کند ،ثروت خدیجه است که نهضت نو پای پیامبر را پشتیبانی می کند ودر بهترین جاو حساس ترین شرایط که مسلمانان نیاز به این ثروت دارند  این دارایی خیر کثیر می شود  هم برای آخرت خدیجه هم برای دنیا وآخرت مسلمانان همان طور که دختر عزیزش نیز کوثر شد برای امت مصطفی ،عایشه می گوید :پیامبر  بعد از رحلت خدیجه همواره از او به نیکی یاد می کرد وبرای او استغفار می کرد روزی حسد زنانه مرا فراگرفت و معترض شدم  که چرا این همه در فکر خدیجه هستی پیامبر خشمگین شد و فرمود : چه گفتى؟ و اللَّه که او بمن ایمان آورد وقتى که مردم کافر بودند، و جاى داد مرا وقتى که مردم مرا گذاشتند، و تصدیق کرد مرا در وقتى که مردم قول مرا دروغ مى‏پنداشتند، و روزى شد مرا از او فرزندان وقتى که دیگران از ولد محروم بودند، (2)

وویژگی سوم جامعه جاهلی است که  خدیجه در چنین فضایی زندگی می کند جامعه ای که عرب غیر از شتر وشمشیر وشراب نمی شناسد معیارها وملاک ها دنیوی وبلکه حیوانی است اما معرفت وملاک خدیجه از جنس دیگری است او در حالی که بهترین موقعیت را برای ازداواج با اشراف مکه دارد بی اعتنایی به این مسائل محمد(ص)  را که فردی امین وپاک ودارای عظمت روحی است برای همسری برمی گزیند وخود پیشقدم می شود  ،همه این ها باعث می شود که خدیجه شخصیت شگفت انگیز وخارق العاده درتاریخ والگوی ابدی برای انسان باشد در چگونه زیستن خدیجه می اموزد که فردی می تواند زن باشد ولی وارسته وآزاد از زینت وظواهر دنیا باشد می تواند ثروتمند باشد ولی فریفته دارایی نباشد بلکه امیر بر دنیا باشد می شود در جامعه جاهلی بود وبامعرفت زیست وانتخاب کرد لذاست که لیاقت می یابد که خداوند توسط جبرییل وپیامبر بر اوسلام فرستد وشایستگی می یابد که مصداق آیه شریفه ربنا هب لنا من ازواجنا ..قرة اعین گردد

1-امالى شیخ صدوق-ترجمه کمره‏اى مجلس هشتاد و هفتم‏

 2- کشف الغمة-ترجمه و شرح زواره‏اى، ج‏2، ص: 79

1- در نماز می گوییم (ایاک نعبد وایاک نستعین) چرا به جای اعبد که صیغه متکلم وحده است جمع می آوریم و حتی وقتی تنها نماز می خوانیم می گوییم خدایا تنها تورا می پرستیم وتنها تورا عبادت می کنیم   ،و نمی گوییم می پرستم ،اگر توجه کنیم در نماز امام زمان هم وقتی به آیه (ایاک نعبد وایاک نستعین )می رسیم صد بار باید آن را تکرار کنیم از این مساله می توان به پاسخ سئوال رسید وآن این که درواقع ما درنماز باصیغه جمع می گوییم  تا همراه امام خود با خدا سخن بگوییم خصوصا که در ایاک نعبد... ،می گوییم خدایا فقط تورا می پرستیم وفقط از تو کمک می خواهیم واین ادعای بزرگی است که ما انسان های معمولی از عهده آن براحتی برنمی آییم اما وقتی این را درکنار وهمراه امام خود گفتیم چون او انسان خالص وخلص خداوند است ودراین گفتار صادق است این همراهی باعث می شود گفته ما هم اعتبار یابد.

2- وقتی نماز ما با اقتدای  به آن حضرت ،معنای حقیقی خود را می یابد آن وقت سر تاکید ائمه اطهار بر نماز اول وقت روشن می شود چراکه مومنی که اول وقت نماز می گذارد نمازش متصل به نماز امام زمان می شود آنگاه درجه اعتبار وقبولی آن صدبرابر می شود امام زمان علیه السلام در کنار برکات وجودی مختلفی که برای ما دارد باعث قبولی اعمال ناچیز وآلوده ما می شود واین کم نعمت وفضیلت وبرکتی برای معتقدین به آن بزرگوار نیست .

3-بنابراین برای عبادت بهتر ومقبول همان طور که بزرگان توصیه کرد ه اند در ابتدا واثناء عبادت متوجه ذات مقدس  حضرت ولی عصر بشویم والبته در همه حال وهمه وقت این توجه باید باشد چناچه در زیارت آل یاسین  آمده است .

السلام علیک حین تقوم    سلام برتو وقتی برمی خیزی

السلام علیک حین تقعد     سلام برتو وقتی می نشینی

السلام علیک حین تقرء وتبین سلام برتو وقتی قران می خوانی وتفسیر می کنی

السلام علیک حین تصلی وتقنت  سلام برتو وقتی نماز می گذاری وقنوت می گیری

السلام علیک  حین ترکع وتسجد   سلام برتو وقتی به رکوع وسجده می روی

السلام علیک حین تصبح وتمسی  سلام برتو در هر صبح وشام

این روزها سالگرد اقامه اولین نماز جمعه تهران به امامت  عالم اندیشمند وخطیب توانا ومبارز برجسته وپرسابقه آیت الله طالقانی است ،طالقانی ازجمله عالمان مبارزی بود که سالهای زیادی از عمر خودرا در زندارن های شاه سپری کرد، مجاهدی نستوه که زندگیش درراه مبارزه باطاغوت واستبداد گذشت طالقانی که به تعبیر امام راحل (ابوذر زمان بود) تابود با بی عدالتی واستبداد منشی و تحقیر انسان ها مقابله می کرد وبا بیان شیوا ورفتار ازادمنشانه دل بسیاری از جوانان ودانشگاهیان را تسخیر کرده بود ،طالقانی اولین خطیب جمعه تهران بود که نمازهای جمعه چند صدهزارنفری را اقامه کرد خطیبی که درعین پایداری به اسلام و ولایت ورهبری از مردم وفرهیختگان نیز غافل نبود وآرمان های انقلاب اسلامی ،عدالت، آزادی واسلام را باهم می خواست معرف اسلامی اتسانی وعقلانی بود آن چه که دراین سال های سخت، مورد غفلت قرار گرفتهاست  وخطبه های نمازهای جمعه دیگر آن جامعیت وازاداندیشی امثال طالقانی را ندارند وبیشتر محل تکرار شعارهای کلی ومطالب مداحانه است تا ارائه مباحث عقلانی وسازنده ودردمندانه وناظر به مشکلات وواقعیات جامعه وزندگی مردم  والبته در یکی دوسال اخیر جای خالی طالقانی بیشتر حس می شود چرا که دیگر خطیب اندیشمند وفرازانه جمعه یعنی آیت الله هاشمی همرزم وهم سلول طالقانی که سالها با خطبه های عالمانه وسیاست مدارانه جای خالی اورا پرکرده بود، دراین سالهای نخبه سوزی وعوام پروری خانه نشین شده است واگر طالقانی به خاطر اجابت دعوت حق دیگر خطبه نخواند ولی ابن عالم مجاهد وسیاستمدار صبور انقلاب به خاطر کینه وبغض جاهلان متنسک ومدعیان بی ریشه سکوت اختیار کرد واین روزها دیگر کمتر فرد منصفی پیداشود که از خلا حضور امثال هاشمی وطالقانی در عرصه های مهم سیاست واجتماع نگوید وننالد علی علیه السلام در وصف جامعه جاهلی فرمود : عالمها ملجم وجاهلها مکرم ،

(در جامعه جاهلی  بر دهان عالمش لگام می زنند وجاهلان اکرام می شوند) نکند به سمت جامعه جاهلی می رویم وخود بی خبریم .

باتو می شود از ظلمت تردید رست

باتو می شود تا خانه خورشید رفت

باتو از دروغ وغرور می شویم رها

باتو باخدا می شویم هم نوا

باتو روزها روضه رضوان

باتو شبها مهرتابان

باتو سایه طوبی

باتو جنت الماوی

باتو عباد الرحمن

باتو هم روح وهم ریحان

باتودر منزل نور

 باتو برفراز طور

باتو درک قدر

باتو لب بر کوثر

بی تو تنهایی بی انتهاء

بی تو ما وفردهای پر ادعاء

بی تو دست های دعا خالی

بی تو دلها وپریشانی

کاش انتظار وانتظارت  آخر می رسید

کاش وقت دیدارت سر می رسید