درادامه بحث امربه معروف در عصر تکنیک ابتدا به روش های کاربردی در عرصه فرهنگ برای امربه معروف ونهی از منکر می پردازیم وبعد به روش های مقابله با روش دشمنان دیانت اشاره می کنیم.

درباره روش های امربه معروف مومنانه در عصر جدید باید ابتدا شناخت دقیق از تکنیک به عنوان واسطه ما وانسان های دیگر داشت وروش مومنانه بهره گیری از تکنیک را آموخت دراین باره مهم ترین موضوع این است که اولا بدانیم تکنیک گرچه ساخت بشر است .

اماازدایره قدرت وولایت خداوند بیرون نیست ومی توان آن رادرجهت اهداف الهی به کارگرفت به شرطی که خود کاربر ایمان واعتقاد وتقوای وهنر وعلم لازم را دارا باشد ومهم ترین نکته دراین باب این است که بهره گیری خودرا درراستای ولایت وفطرت  الهی  قرار دهیم .

خداوند همه موجودات را به نحوی آفریده که همه چیز در جهت وحدانیت وتوحید خلق شده اند وهمان طور که انسان دارای شعور واختیار گاه با غفلت دچار انکار وکفر می شود واز خدای خود دور می شود.

 اما با علم وتذکر وایمان امکان توبه وبازگشت به مسیر فطری دراو وجودارد همین طور هم ابزار وآلات عصر جدید که چه بسا به هدف غفلت وفساد انسان ساخته شده باشند اما می توان این دست ساز بشر را که بخشی از عمل اوست اصلاح کرد

 وقابل حرکت در مسیر الهی ساخت بشرطی که مرعوبانه ومنفعلانه سراغ تکنیک نرویم بلکه محتاطانه وهوشیارانه و مومنانه با آن برخورد کنیم بخشی از این  واقعیت در دوره جنگ لتفاق افتاد ورزمندگان خداباور ما ابزار و آلات جنگی را باتوکل وایمان خود درمسیر اهداف انسانی الهی به کارگرفتند

 برخی هنرمندان ما چون حاتمی کیا هم تلاش کردند این موضوع رادرفیلمهایی چون (مهاجر) نشان دهند که چگونه ایمان وتوکل می تواند حاکم بر ابزار باشند  درواقع از نگاه دینی همه چیز درجهان جنود خداوند است مهم این است که انسانی که از ابزار می خواهد بهره بگیرد اهلیت ومعرفت وایمان لازم را داشته باشد

 وخود وعمل وابزار را دراختیار الهی قرار دهد وبه این باور برسد که اگر صادقانه وخالصانه خودرا وابزار دردستش را تسلیم خداوند کند عمل وابزار او  آینه حقیقت و پدید آورنده خیر خواهد بود واین البته باید با رعایت حدود وقوانین الهی  هم در ظاهر وهم باطن باشد

فرضا کسی که درهنر وفرهنگ دنبال شهرت وخودنمایی است نمی تواند حامل امر ونهی الهی باشد وابزار تحت ولایت او قرار گیرند ویا کسی که اخلاق وحدود الهی رادر عرصه فرهنگ وهنر رعایت نمی کند

ویا درفضایی که غفلت از اصل حیات وارزش وحقایق القاء می شود قرار گرفته  نباید توقع داشته باشد هنر وابزارش نتیجه انسان ساز داشته باشد درواقع مومن درعصر جدید باید حظی از تحت ولایت خدابودن داشته باشد

 تا خداوند او وعمل وابزارش را تحت عنایت بگیردو این آیه شریفه درباره اش اتفاق بیفتد ( ومارمیت اذرمیت ولکن الله رمی ،تو تیر نیافکندی وقتی تو تیر افکندی بلکه خداوند تیر افکند  ) ودراین میان  با زبان فطرت وبا فطرت مخاطب سخن گفتن رکن عمل باید باشد

 شهید آوینی فیلم مستند را بیشتر دوست داشت وکارش را براین محور قرار داده بود چون فضای مستند سازگارتر با فطرت انسان است در مستند طبیعت وحیات زنده وفضا کاملا درکمک هنر مند در اتصال دادن مخاطب با فطرت حقیقت جو هستند

 البته این را در موارد دیگر نیز می توان تسری داد مثل فیلمنامه ای که بر اساس واقعیت باشد نه ذهنیت صرف وخیال پردازی اگر فیلم ساز واقعیتی را بازسازی کند در واقع امانت داری است که حقیقتی را به چشم ودل مخاطب منتقل می سازد

 ولذا احساسی که مخاطب در قبال آن دارد به هدر نمی رود چون درباره یک واقعیت دارد واکنش نشان می دهد برخلاف داستانهای خیال پردازانه انشا الله این بحث را ادامه می دهیم  

سال هاست که برخی مدیران وسیاستمداران با  سوء استفاده از معارف ومواریث دینی وشیعی سخنانی را برزبان جاری می کنند که غیر از به بازی گرفتن اصول واعتقادات عنوان دیگر برآن نمی توان نهاد

آخرین مورد آن تعابیری است که احمدی نژاد درباره چاوز به کار برده است این که او با مسیح بازخواهد گشت وجزو صالحان است وشهید است وامثال آن تعابیری که نشان می دهد گوینده یا نمی داند چه می گوید ؟

ویا عامدا اعتقادات بلند دینی را به سخره گرفته است این که چاوز انسان مبارز وضد استعمار وامریکا بود بحثی درآن نیست اما این چه ربطی به اعتقاد مهم رجعت در بازگشت صالحان دررکاب حضرت مسیح وامام زمان علیه السلام دارد ؟

همراهی حضرت مسیح وامام عصر آرزوی عارفان ومقربان مقدس بوده است  چرا این گونه مقامات شامخ را این قدر تنزل داده وبه پای سیاست بازی ها ریخته می شود ؟ براستی چرااین روزها  هر رطب ویابسی  به موضوع انتظار ومهدویت وصل می شود از انتخابات داخلی گرفته تا مرگ ومیرهای سیاست مداران خارجی ؟

و چرا معارف حیات بخش وسازننده شیعه  خرج جهالت وتوهمات وژست های سیاسی می شود ؟آیا این جز وهن وسست کردن مبانی واصول بلند وانسانی شیعه نتیجه ای را به دنبال خواهد داشت؟

عالمان واسلام شناسان نیز نباید با سکوت مصلحتی مهرتاییدی بر این حرفهای سست وبی منطق بگذارند وتاسف بارتر این که عین این جملات جاهلانه ومتوهمانه در خبر صداوسیما نقل می شود ودر تریبونی که بسیاری مواقع سخنان به حق مراجع وعالمان دردمند سانسور می شود اما چنین سخنان سستی منتشر می شود

درخت تجلی پیوند آسمان وزمین است ،درخت ریشه درخاک و سر در آسمان دارد و مظهر پاکی و پاکیزگی و طراوت دهی و تنفس بخشی است .

( کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماء  مثل درختی پاکیزه که ریشه‏اش (در زمین) ثابت و شاخه آن در آسمان است )

 درخت تمثال استواری وراست قامتی هم هست، درخت آن قدر عزیز است که که می تواند لیاقت یابد تا بازتاب دهنده کلام الهی باشد.  

(نُودِیَ مِنْ شاطِئِ الْوادِ الْأَیْمَنِ فِی الْبُقْعَةِ الْمُبارَکَةِ مِنَ الشَّجَرَةِ أَنْ یا مُوسى‏ إِنِّی أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعالَمینَ
از طرف راست از درختى که در قطعه زمینى مبارک واقع بود برخاست که اى موسى به درستى من خداى رب العالمینم (30)قصص)

بهشت در قرآن باجنات وباغ ها شناخته می شود باغ هایی که با درخت حیات و هویت می بابند.

 (وَ جَنَّاتٌ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلینَ  ، و بهشتهایى است که از زیر درختانش، نهرها جارى است جاودانه در آن میمانند چه نیکو است پاداش اهل عمل! (136آل عمران )

 درخت بعداز انقطاع از زمین که وجود نباتیش جماد می شود، نیز بهترین وزیباترین ومفید ترین شی است  از درخت کاغذ ودفتر وکتاب و مداد و قلم پدید می آید ودرخت می شود آینه انعکاس دهنده علم ومعرفت واندیشه وایمان و کتاب کلمات الهی

 َ لَوْ أَنَّ ما فِی الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ کَلِماتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزیزٌ حَکیمٌ .
اگر آنچه در زمین درخت هست، قلم باشد، و دریا، به کمک آن دریا، هفت دریاى دیگر مرکب، کلمات خدا تمام نشود، که خدا نیرومند و حکیم است (27 لقمان )

درخت وجودی پربرکت ومبارک است (من شجرة مبارکة 35/نور) که از سایه تا ثمره ومیوه وتا شاخه وبرگ وساقه اش مایه حیات وقوام بشر است ودرخت تجلی بخش دو آیت بزرگ الهی مرگ وزندگی است درفصلی به خواب میرود ودرفصل دیگر زنده وبیدار می شود هم دلیل مرگ  هم نشانه قیامت وبعثت ورستاخیز است .

 درخت تمثیل جامعیت نیز هست هم خاکی است وهم افلاکی هم زمینی است وهم آسمانی درخت جلوه عدالت نیز هست نه متمایل به چپ ونه راست بلکه در خط مستقیم وروبه آسمان دارد (لاشرقیه ولاغربیه/ 35نور )

درخت کانون ومحفل جمع والفت است انسان در کنار درخت آرامش وشادی و قرار می یابد ودوستان در کنار درخت گرد می آیندو  درخت وحدت آفرین ودوستی فروز است

تا  درخت دوستی برگی دهد

حالیا رفتیم و تخمی کاشتیم

درادامه بحث امربه معروف و  موضوع امربه معروف در عصر معاصر به مساله روش های امربه معروف در عصر جدید می پردازیم  می دانیم که  روش امربه معروف در زمان فعلی دارای پیچدگی خاص است .

واین موضوع به دو جهت است یکی این که فضاهای زندگی انسان تحول اساسی پیدا کرده است و بخش مهمی از وقت و نیروی انسان جدید در فضاهای مجازی و در مقابل تلویزیون و امثال آن سپری می شود.

وطبیعتا نوع امربه معروف دراین فضاها متفاوت از امربه معروف حضوری و درفضای خقیقی خواهد بود  ودلیل دوم روش های مختلف وزیرکانه ای که جبهه مقابل معنویت و دینداری در امربه منکر به کار می گیرند.

 و مقابله با آنها دارای حساسیت و ظرافت و دانش و تفکر ویژه ای را می طلبد تحول در فضاهای زندگی و درگیرشدن انسان با مجاز و تصویر و رسانه باعث شده است که امر و نهی ها از شکل مستقیم و آمرانه و تحکم آمیز گذشته تبدیل به امرونهی های غیر مستقیم ودرغالب هنر وعلم  گردد.

 به گونه ای که مخاطب بدون این که احساس کند کس یا کسانی از او انجام یا عدم انجام کاری را می خواهند با دیدن تبلیغات ظریف و زیرکانه و تلقینات هنری خود به خود اراده و میلش به سمتی تمایل پیدامی کند.

در واقع در دنیای جدید و سوسه ها با سیاست و مهارت ویژه در آثار هنری ریخته می شود و نفس اماره جمعی زمانه امر های خود را در پشت  تصویر و تکنیک و هنر پنهان کرده است و در این فضا از آن سو مومنانی که دغدغه اصلاح جامعه را دارند.

 باید با بکارگیری درست از  ابزار و ورود عالمانه و هنرمندانه در عرصه مجاز و رسانه هم به وظیفه امربه معروف عمل کنند و هم افشاگر مفسدان و مضلان جهانی باشند  و اگر دشمنان دین با سوء استفاده از تکنیک و ابزار امربه غفلت ولاابالی گری و امثال آن  می کنند.

 مصلحان مومن با بهره گیری درست و عالمانه از این ابزار امربه خیرات و عدالت کنند و البته مهم ترین مساله ای که دراین میان باید مورد توجه قرار گیرد تسلط عالمانه ومومنانه بر ابزار و تکنیک های جدید است.

  مصلحان دیندار امروز وظیفه و مسئولیت سنگین تری دارند و علاوه بر تقوا و اهل عمل صالح بودن باید برخوردار از قدرت ولایت و حکومت  بر ابزار جدید باشند  و ابتدا باید بتوانند بر ابزار تسلط یابند و بدانند که چگونه می توان این ابزار را درخدمت اصلاح الهی گرفت بعد در مخاطب تاثیر بگذارند.

 شهید آوینی به عنوان یک مصلح دیندار و آگاه و هنرمند  متعهد به درستی به این نکته واقف گشته بود و تمام تلاشش این بود که هنر و ابزار هنری خود مثل دوربین را تحت ولایت مومنانه خوددرآورد و می دانست که بدون توجه و علم ومعنویت این شدنی نیست و می کوشید با اتصال روحی به مبدأ کائنات واستفاده آگاهانه از ابزار به این هدف برسد.

 و مومن مصلح امروز با دو پدیده روبروست اول تکنیک و ابزار دوم مخاطب و قبل از امربه معروف افراد باید بهره برداری درست از ابزار را بداند والا در دام صاحبان تکنیک ورسانه که هدف اصلیشان از ساختن ابزار غفلت افروزی و دین ستیزی است گرفتار خواهد آمد.

و باید دانست که ابزارها  و فضاهای موجود چندان بی طرف وخنثی نیستند و همچون ظرفی نیستند که هر مظروفی را بتوان در آنها ریخت ، بلکه بیشتر جهت گیری غفلت افروزی در ساخت و استفاده از آنها لحاظ شده ومومن مصلح باوقوف به این مساله ابتدا باید استفاده مومنانه از ابزار را کشف کند بعد به اصلاح با بهره گیری از این ابزار بپردازد .

این بحث را انشا الله ادامه خواهیم داد.

امروز شاهد افتتاح رسمی دو  شبکه دیگر در تلویزیون  بودیم دراین سال ها  صداوسیما مثل سایر نهاد های فرهنگی بیشتر همت خودرا مصروف توسعه کمی نموده است  وآنچه که دراین میان مورد غفلت قرار گرفته توجه جدی به کیفیت وعمق ومحتوا است.

 واین سیاست سطحی نگری البته سال ها ست که بر تصمیمات سیاست ورزان فرهنگی سایه افکنده است  در وزارت علوم  سیاست ایجاد وتو سعه سرسام آور دانشگاهها در شکلهای مختلف آزاد وپیام نور وکاربردی وغیر ه ودر صداوسیما افزودن مدام بر شبکه های تلویزیونی ورادیویی از جمله این کمیت مداری هاست

 اما براستی فرهنگ جامعه با این توسعه های متورمانه بهتر شده ورشد کرده است یا نه ؟ شواهد وقرائن مختلف دال براین است که این نوع نگاه به فرهنگ نه تنها ثمرات مفیدی را به دنبال نداشته است

 بلکه  رشد کمی سد ومانع رشد کیفی گشته وبا جلب عنایات و  امکانات به سوی خود باعث در محاق ومحرومیت قرار گرفتن رشد کیفی ومحتوایی شده است ودر موارد مختلف بر مشکلات جامعه افزوده است

 امادر دانشگاهها توسعه گمی باعث شده دانشگاه به جای تولید علم به محل تولید مدرک تبدیل شود  بگذریم از عوارض منفی وگاه فساد آوری که دامن گیر محیط های دانشگاهی شده است اما درباره صداوسیما هم باید گفت کمیت مداری از طرفی باعث شده که اوقات مردم و خصوصا قشر جوان ونوجوان وکودک مدام در تماشای تلویزیون مصروف شد

 و نوعی مصرف گرایی ومصرف زدگی اسراف گونه فرهنگی را شاهد هستیم که باعث تنبلی و دورشدن  از خلاقیت وکار وزندگی واقعی گشته است از سوی دیگر سطح تولیدات به شدت تنزل کرده به گونه ای که هنر وتفکر دوعنصر غایب در غالب تولیدات می  باشند.

 غایت هنر و فرهنگ از نظر اسلام انسان سازی و رشد مکارم اخلاق است و وضعیت نامناسب اخلاق وفرهنگ در جامعه نشان می دهد که کارهای فرهنگی کمیت مدار از این هدف دور گشته و توفیق چندان در ارتقاء اخلاق وفرهنگ نداشته است 

 البته از نگاه کسانی که به اصالت سرگرمی خصوصا درهنر  اعتقاد دارند و با هنر سیاست سرگرم سازی خلق را دنبال می کنند اهداف مورد نظر حاصل شده چرا که رشد کمی بهترین خدمت را به صاحبان این فکر می کند اما چنین تفکری خود ضد فرهنگ است .

 سرگرمی که به جای بیداری خواب وبه جای زنده کردن روح آن  را در مرگ تدریجی فرو می برد کاملا درجهت مقابل رسالت انبیاء قرار دارد که هدف خودرا از تبلیغ وکار فرهنگی احیای قلوب وجان ها  و سر زندگی و نه سرگرم سازی می دانستند  .

(یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُمْ
اى کسانى که ایمان آورده‏اید اجابت کنید خدا و رسولش را زمانى که شما را مى‏خوانند بدانچه زنده‏تان مى‏سازد،)انفال /24